24 lata GTA III i premiera pierwszej gry wideo [RetroKalendarium]

📅 16 października 1923. Powstaje The Walt Disney Company.

📅 18 października 1958. Oficjalny debiut gry Tennis for Two. Ten prościutki „symulator” tenisa został zaprojektowany przez Williama Higinbothama – fizyka pracującego w Brookhaven National Laboratory w USA. TfT działał na mainframe’owym Donner Model 30 (analogowy komputer używany do obliczeń naukowych). Miał być atrakcją podczas dni otwartych wspomnianej instytucji, by zainteresować zwiedzających technologią komputerową. Obraz wyświetlano na ekranie oscyloskopu. Tennis for Two z grubsza przypominał późniejszego Ponga. Gracze kontrolowali trajektorię piłki za pomocą dwóch aluminiowych kontrolerów z pokrętłem (ustawienie kąta) i przyciskiem (odbicie).

Gra cieszyła się wielką popularnością wśród odwiedzających BNL, dlatego została ponownie zaprezentowana w następnym roku, w ulepszonej wersji. Potem jednak ją zdemontowano i na długie lata o niej zapomniano. Dziś traktowana jest jako pierwsza gra wideo. (Wcześniejsze OXO nie było wyświetlane na ekranie, więc nie do końca wpisywało się w definicję gry WIDEO).

📅 18 października 1985. Rozpoczyna się sprzedaż NES-a w USA. Zdradzę, że w kolejnym CDA poświęcam temu sprzętowi cztery strony.

📅 20 października 1985. Premiera konsoli Sega Master System (w Japonii znanej jako Sega Mark III). To ośmiobitowa „maszynka” i bezpośrednia konkurentka Nintendo Entertainment System (NES).

Sprzedano jej ok. 15 mln egzemplarzy, więc jak na tamte czasy, to całkiem niezły wynik. Niemniej SMS w Japonii poniósł wręcz katastrofalną klęskę (rozeszło się zaledwie kilkaset tysięcy sztuk), w USA było lepiej, ale i tak słabo (1-2 mln). W Europie cieszył się nawet sporą popularnością, lecz szczególnie dobrze radził sobie w… Brazylii. Konsolę produkowano tam aż do XXI wieku (ostatnie reedycje jeszcze w roku 2015)! Powstało też na nią wiele lokalnych gier, a to wszystko dzięki firmie Tectoy, która w 1989 przejęła od Segi prawa do produkcji i dystrybucji tego sprzętu. Dzięki temu cena urządzenia była atrakcyjna na miejscowym – niebogatym – rynku.

Tectoy dużo inwestował w marketing, telewizyjne reklamy i porty gier oraz wspierał lokalnych twórców. Późniejsze brazylijskie wersje Sega Master System dalece odbiegały od pierwowzoru: dostawały inne obudowy, nie miały slotu na kartridże, za to oferowały wbudowane gry (100-130 tytułów). Generalnie SMS ma w Brazylii podobny status, co Pegasus w Polsce, tylko budzi tak z pięć razy większy sentyment. Bo też wychowały się na tej konsoli całe pokolenia tamtejszych graczy.

📅 21 października 1949. Niejaki An Wang złożył wniosek patentowy na pamięć z rdzeniem ferrytowym (pamięć ta odegrała kluczową rolę w późniejszym rozwoju komputerów). Dwa lata później powołał do życia zapewne znaną wam firmę Wang Laboratories.

📅 21 października 1967. Rodzi się Éric Chahi – francuski twórca gier. Choć pisał je od 1983 roku, znany jest głównie z innowacyjnego Another World (1991). Spod jego ręki wyszło też Heart of Darkness (1998).

📅 22 października 2009. Premiera Windowsa 7. W branżowym światku kursuje powiedzonko, że tylko co drugi Windows się udaje. I chyba jest coś na rzeczy, bo po ciepło przyjętym XP ukazała się Vista. Tak „dobra”, że spora część ludzi pozostała przy poprzedniej wersji. I zaledwie dwa lata po premierze Visty, w 2007 roku, Microsoft zaprezentował światu swój nowy system operacyjny, czyli „siódemkę” właśnie.

Różnic pomiędzy nimi nie brakowało, ale z punktu widzenia typowego komputerowca najważniejsza była poprawa stabilności i szybkości działania oprogramowania, a także komfort użytkowania – zupełnie nowa jakość. I zostało to docenione przez konsumentów, bo kupili ponad 630 mln egzemplarzy Windowsa 7. A choć wsparcie dla „siódemki” zakończyło się w styczniu 2020, nadal jest dość powszechnie wykorzystywana. W 2020 miało ją na swoich komputerach prawie 20% użytkowników PC, czyli z grubsza jakieś 100 mln ludzi! Ba, sporo osób uważa ją za wręcz najlepszy Windows w historii.

📅 22 października 2001. Premiera gry tygodnia, czyli Grand Theft Auto III (na PC tytuł wyszedł w maju 2002). Była przełomem dla serii, ponieważ zrealizowana została w pełnym 3D (TPP), dając graczowi swobodę eksploracji miasta Liberty City – fikcyjnej metropolii inspirowanej Nowym Jorkiem.

GTA III nie tylko odniosło ogromny sukces komercyjny i zdobyło uznanie krytyków, ale też wywołało liczne kontrowersje z powodu brutalności, przemocy wobec cywilów i treści dla dorosłych. Jest uznawane za tytuł, który ukształtował współczesny gatunek gier z otwartym światem.

📅 22 października 2008. Powstaje pierwszy telefon na Androidzie. Historia owego systemu operacyjnego zaczęła się – z grubsza – w 2005 roku, gdy Google zakupił Android Inc., niewielką firmę tworzącą oprogramowanie dla sprzętu mobilnego. Wcześniej korporacja przygotowywała własny soft dla telefonów komórkowych, ale dopiero po tej transakcji prace znacząco przyspieszyły. Jesienią 2007 koncern zaprezentował pierwszą wersję Androida.

22 października 2008 roku pochwalono się zaś pierwszym telefonem działającym pod tym systemem (a dokładniej pod jego wersją 1.0, następnie 1.6). Był nim HTC Dream, w Polsce sprzedawany jako Era G1 – nieduży smartfon wyposażony w fizyczną klawiaturę i ekran 3,2″ o rozdzielczości 480 × 320 (180 ppi), wyświetlający 65 tys. kolorów. Miał jednordzeniowy procesor taktowany zegarem 528 MHz i 256 MB pamięci flash. Do tego mógł pochwalić się aparatem z matrycą o rozdzielczości 3,2 megapiksela. Sprzedano ok. miliona egzemplarzy HTC Dream, a Android… cóż, w 2025 jakieś 75% smartfonów działa pod jego kontrolą.

📅 23 października 2001. Na świat przychodzi iPod. Wprawdzie nie był pierwszym przenośnym odtwarzaczem muzyki mp3 w historii, ale niewątpliwie stał się ikoną wśród tego rodzaju urządzeń. Bo też w dniu premiery zaszokował odbiorców swą odmiennością. Ówczesne empetrójki z wyglądu przypominały dzisiejsze pendrajwy. Z kolei iPod imponował rozmiarem, pojemnością dysku (od 5 do 10 GB, w zależności od modelu) oraz sporym monochromatycznym ekranem LCD. Do obsługi wykorzystano zaś charakterystyczne i bardzo ergonomiczne „kółko” na panelu – wtedy jeszcze nie dotykowe, lecz mechaniczne urządzenie sterujące, zwane scroll wheelem (przodek touch wheela). To wszystko za niebagatelną cenę 399 dolarów.

W ciągu pierwszego roku iPod (zwany post factum iPodem 1G) znalazł blisko 340 tys. nabywców. Pięć lat później posiadaczy rozmaitych wersji owego sprzętu było już ponad 67 mln. I choć odtwarzacze mp3 praktycznie zostały wyparte przez smartfony i usługi typu Spotify, iPody do dziś są użytkowane. Sam zresztą wciąż mam model Classic 160 GB (wcześniej kupiłem wersję z 80 GB), choć przyznam, iż od 2020 spoczywa w szufladzie, jako że nie potrafi obsługiwać słuchawek bezprzewodowych, z którymi biegam od czasów pandemii. Tym niemniej na dalekie wycieczki tam, gdzie brakuje zasięgu lub nie chcemy ryzykować rozładowania telefonu, nadal idealny.

📅 Premiery ważniejszych gier. …Whoaaa! Wyraźnie wchodzimy już w czas przedświątecznej gorączki zakupowej i wysypu premier Dużych, Większych i Wielkich Gier…

16.10.2000 – Zeus: Pan Olimpu (PC)
16.10.2002 – Red Faction II (PC)
17.10.2000 – 007: The World Is Not Enough (N64)
18.10.2005 – F.E.A.R.: First Encounter Assault Recon (PC)
17.10.1997 – Incubation: Time is Running Out (PC)
17.10.1999 – Earthworm Jim 3D (N64)
17.10.2006 – Battlefield 2142 (PC)
17.10.2006 – Destroy All Humans! 2 (PS2, Xbox)
17.10.2006 – Justice League Heroes (PS2, Xbox)
17.10.2006 – Sid Meier’s Railroads! (PC)
17.10.2006 – Bully (PS2)
18.10.1994 – Sonic & Knuckles (Genesis)
18.10.2005 – Stubbs the Zombie in Rebel Without a Pulse (PC)
18.10.2005 – Quake 4 (PC)
18.10.2005 – Shadow of the Colossus (PS2)
19.10.2010 – Fallout: New Vegas (PC)

20.10.1999 – Shadow Company: Left for Dead (PC)
20.10.2009 – Borderlands (PS3, X360)
20.10.2010 – Super Meat Boy (PC)
21.10.1997 – Chasm: The Rift (PC)
21.10.2002 – Need for Speed: Hot Pursuit 2 (PC)
21.10.2003 – Warlords IV: Heroes of Etheria (PC)
21.10.2008 – Fable II (X360)[*]
21.10.2008 – Spider-Man: Web of Shadows (PC)
21.10.2008 – Spelunky (PC)
22.10.2002 – The Lord of the Rings: The Two Towers (PS2, Xbox)
23.10.1974 – Lunar Lander (Wang 2200)
23.10.1988 – Super Mario Bros. 3 (NES)
23.10.2002 – Soldiers of Anarchy (PC)
23.10.2002 – Tony Hawk’s Pro Skater 4 (PC)
23.10.2003 – Hidden & Dangerous 2 (PC)

[*] Fable II było jedną z bodaj pięciu gier, dla których kupiłem Xboksa 360 – obok Red Dead Redemption, Alana Wake’a, Call of Duty 3 i cyklu Gears of War.