Rozwój umysłowy i kognitywny

Warto zatem wiedzieć, że procesy poznawcze, określane również jako funkcje kognitywne (ang. cognitive functions), odnoszą się do zdolności człowieka do odbierania, przetwarzania i wykorzystywania informacji z otoczenia. W ujęciu psychologicznym warunkują one orientację w świecie, umożliwiają zdobywanie wiedzy oraz rozwijanie umiejętności [1]. Dzięki nim człowiek jest w stanie dostosowywać swoje reakcje do konkretnych sytuacji. Procesy poznawcze można opisywać i klasyfikować na różne sposoby. W podstawowym podziale wyróżnia się procesy elementarne i złożone. Do elementarnych należą trzy główne kategorie: percepcja, uwaga i pamięć. Niektórzy badacze dodają do tej grupy także kontrolę poznawczą oraz funkcje wykonawcze. Z kolei złożone funkcje kognitywne obejmują przede wszystkim myślenie oraz zdolności językowe. Precyzując, rozwój kognitywny dotyczy procesów myślowych, takich jak analiza, przetwarzanie informacji i pamięć. Czyli wzmacnia on umiejętność rozwiązywania problemów oraz podejmowania decyzji.

Rozwój umysłowy natomiast skupia się wokół całościowego rozwoju intelektualnego jednostki, czyli dotyczy takich aspektów jak emocje, osobowość, czy umiejętności społeczne.

W zależności od wieku, środowisko, którym się otacza dana osoba oraz wzorce, jakie obserwuje ona w wieku nastoletnim, mają bardzo duży wpływ na jego lub jej dalszy rozwój. Czyli to, w jaki sposób inspirujemy młode umysły, jest bardzo znaczące w ich rozwoju poznawczym, a to na ile ich wspieramy, i zachęcamy do kształtowania własnej osobowości odpowiednimi treściami, kształtuje ich rozwój czy to umysłowy, czy kognitywny. Wspieranie młodych oraz zachęcanie ich do umiejętnego poszukiwania rozwiązań, usamodzielniania się i przejmowania odpowiedzialności za swoje decyzje może przyczynić się do wzmocnienia samooceny oraz zwiększenia pewności siebie osoby, zwłaszcza w wymagających sytuacjach. Idąc dale,j bardzo ważny jest odpowiedni nadzór nad treściami, którymi dana osoba się karmi, by wzorce miały rozwojowy charakter.

Ważnym jest wspomnieć badania przeprowadzone przez Young and Well Cooperative Research Centre [2] wskazują na potencjalnie pozytywne aspekty umiarkowanego grania w gry wideo. Zgodnie z ich analizą, taka forma rozrywki może nie tylko przynosić radość, ale także wspierać rozwój stabilności emocjonalnej oraz redukować ryzyko wystąpienia zaburzeń emocjonalnych. Co ciekawe, wśród umiarkowanych graczy odnotowano rzadsze występowanie stanów przygnębienia w porównaniu do osób, które nie grają w gry wideo lub grają w nadmiarze. Ponadto umiarkowane granie może korzystnie wpływać na poczucie własnej wartości, które u graczy jest często wyższe niż u osób, które nie korzystają z tej formy aktywności. Dzięki grom wideo młode osoby mogą również rozwijać pewność siebie i poczucie własnej wartości, co może przekładać się na ich zdrowie psychiczne i ogólny dobrostan. Te wyniki sugerują, że odpowiedzialne podejście do grania może przynosić istotne korzyści emocjonalne i społeczne.

Zatem, gdzie młodzi ludzie powinni rozwijać się umysłowo i kognitywnie.

• Przede wszystkim gdy mówimy o grach to na pewno edukacyjne. Wiele gier komputerowych i planszowych jest zaprojektowanych tak, by stymulować rozwój kognitywny (np. szarady, krzyżówki, gry logiczne, strategiczne, czy zręcznościowe).
• Następnym wartym uwagi źródłem rozwoju są programy treningowe. Należy poszukiwać ich w aplikacjach i programach, np. Lumosity czy Elevate, które oferują ćwiczenia na poprawę pamięci, uwagi i innych umiejętności poznawczych.
• Nieocenionym źródłem rozwoju jest czytanie i pisanie. Regularne czytanie książek, artykułów lub pisanie dziennika także rozwija umiejętności myślenia krytycznego i językowe.
• Dodatkowo warto także zwrócić uwagę na wszelkiego rodzaju zajęcia artystyczne, także te dostępne na komputerze, mowa tu o rysowaniu, malowaniu, czy muzykowaniu, gdyż wspierają one także umiejętności manualne.
• Nie należy pomijać ćwiczeń fizycznych. Aktywność fizyczna jest nie tylko korzystna dla zdrowia ciała, ale także wspiera zdrowie umysłu, poprawiając funkcje poznawcze. Jeśli mówimy o młodych ludziach, interakcje społeczne, w szkole, na boisku, czy na serwerze to fantastyczny trening budowania relacji.
• Najważniejsze jednak są interakcje i spotkania z innymi, w tym debatowanie, dyskusje i angażowanie się w grupowe aktywności, ponieważ pomagają one kształtować nasze umiejętności komunikacyjne i społeczne. Jak zauważa Jean Piaget: „Nie możemy nauczyć dziecka czegoś, co już wie. Musimy mu pomóc zrozumieć to, co już dostrzega.” To podejście podkreśla, jak istotne jest dostosowanie edukacji do dotychczasowych doświadczeń dziecka i wspieranie jego samodzielnego poznawania świata [3].

Podsumowując, badanie przeglądowe dotyczące wpływu gier komputerowych wskazuje na szereg korzyści płynących z ich grywania[4] . Wyniki badań sugerują, że gry wspierają rozwój poznawczy, w tym zdolności przestrzennych oraz logicznego myślenia. Ponadto mają one pozytywny wpływ na emocjonalny rozwój graczy, pomagając w regulacji emocji, a także wspierają umiejętności społeczne, zwłaszcza w kontekście współpracy w grach multiplayer.

Gry komputerowe mogą także pełnić funkcję terapeutyczną, wspomagając radzenie sobie ze stresem. Wnioski z badania wskazują, że gry komputerowe, stosowane w odpowiedni sposób, mogą mieć istotny potencjał edukacyjny i terapeutyczny, przynosząc korzyści zarówno w kontekście rozwoju osobistego, jak i zdrowia psychicznego.

[1] –  Franckiewicz, Milena & Kudela, Olga & Emich-Widera, Ewa & Gorzkowska, Agnieszka & Krzystanek, Ewa. (2016). Jak gry komputerowe wpływają na funkcje kognitywne? Źródło: https://www.researchgate.net/publication/326226132_Jak_gry_komputerowe_wplywaja_na_funkcje_kognitywne_Impact_of_video_games_on_cognitive_functions_-_a_systematic_review

[2] – Young and Well Cooperative Research Centre. Videogames and Wellbeing: A Comprehensive Review. Źródło: https://eprints.qut.edu.au/105915/1/2013%2BCRC%2BReport%2BVideogames_and_Wellbeing.pdf

[4] – Granic, I., Lobel, A., & Engels, R. C. M. E. (2014). The Benefits of Playing Video Games. American Psychologist, 69(1), 66-78. Źródło: https://psycnet.apa.org/record/2013-42122-001

[3] – Jean Piaget- Narodziny inteligencji dziecka (1936, wydanie polskie 1966)