27 lat Metal Gear Solid, pierwszy dysk twardy, pierwsza wyszukiwarka internetowa, początek eBaya i Google’a, premiera Atari 800 XL [RetroKalendarium]

📅 Wrzesień 1980 (dokładna data nieznana). Japońska premiera Commodore’a VIC-1001, czyli późniejszego VIC-20. Niczym – poza klawiaturą z dodanymi na niej paroma znakami katakany – nie różnił się od swej amerykańskiej wersji.

Reklama VIC-1001

📅 Wrzesień 1983 (dokładna data nieznana). Premiery Atari 600XL i 800XL (w Europie na początku 1984). Atari było najpopularniejszym ośmiobitowcem w Polsce, głównie z powodu dystrybucji przez firmę polonijną Karen i możliwość zakupu takiego komputera (acz już w podrasowanej wersji, znanej jako Atari 65 XE) w Peweksie.

Atari 800XL. Źródło: Wikimedia Commons/ Evan-Amos, CC BY-SA 3.0

📅 Wrzesień 1992 (dokładna data nieznana). I jeszcze jedna premiera. Atari Falcon 30, dla mnie najlepszy komputer o zamkniętej architekturze ever. Swymi możliwościami deklasował Amigę 1200 i pod wieloma względami wyprzedzał ówczesne pecety. Był zaawansowanym komputerem multimedialnym opartym na procesorze Motorola 68030 z koprocesorem matematycznym (opcjonalnym) i układem DSP (Digital Signal Processor) Motorola 56001, który umożliwiał zaawansowane operacje dźwiękowe, np. miksowanie w czasie rzeczywistym.

Grafika: obsługa trybów True Color (16-bitowa paleta barw) i rozdzielczości do 640 × 480 pikseli.
Dźwięk: 8-kanałowy dźwięk stereo z 16-bitowym próbkowaniem.

Ale cóż, czas takich „maszyn” już szybko mijał… Niewielki wybór software’u, względnie wysoka cena (ok. 1000 dolarów) oraz rosnąca popularność PC i Macintosha sprawiły, że ten sokół nie wzleciał wysoko. Falcon był też ostatnim komputerem stworzonym przez Atari.

Atari Falcon. Źródło: Wikimedia Commons / LosHawlos, CC BY-SA 3.0

📅 Wrzesień 1949 (dokładna data nieznana). Oficjalnie uruchomiono pierwszy w 100% elektroniczny(*) komputer o nazwie BINAC, czyli BINary Automatic Computer. Skonstruowany został w 1947 przez ludzi zaangażowanych w stworzenie ENIAC-a. W stosunku do swego słynnego poprzednika był jednocześnie znacznie prostszy w konstrukcji (zaledwie 700 lamp elektronowych zamiast 18 000) i szybszy – mógł wykonywać ok. 1000 dodawań/odejmowań na sekundę (lub 800 mnożeń/dzieleń). Rtęciowa pamięć BINAC-a mogła pomieścić prawie 1 KB danych, a sam komputer wykorzystywał w obliczeniach system… ósemkowy.

Programy można było – po raz pierwszy w historii! – wprowadzać z klawiatury (lub wczytywać z taśmy magnetycznej). Przewieziony do siedziby firmy Northtrop (na której zamówienie został stworzony) okazał się wszelako… niezdatny do pracy. To znaczy zapewne wskutek niewłaściwego transportu (choć tutaj też źródła nie są zgodne) doszło do jego uszkodzenia, w efekcie czego zawieszał się podczas pracy z bardziej złożonymi programami.

(*) Wcześniejsze komputery, jak ENIAC, były elektromechaniczne.

📅 2 września 1993. Startuje pierwsza na świecie wyszukiwarka internetowa, znana jako W3Catalog lub CUI WWW Catalog. Została stworzona przez Oscara Nierstrasza w Centre Universitaire d’Informatique (CUI) Uniwersytetu Genewskiego. Była mocno prymitywna z dzisiejszego punktu widzenia, co oczywiste. W przeciwieństwie do późniejszych crawlerów nie indeksowała automatycznie całej sieci, lecz korzystała z ręcznie utrzymywanych list zasobów WWW, które były mirrorowane i przekształcane w indywidualne wpisy. Działała do 8 listopada 1996 roku. Nie zachowały się żadne zrzuty ekranu prezentujące jej wygląd (a przynajmniej ja do nich nie dotarłem).

📅 3 września 1995. Początek serwisu eBay. Wtedy to Pierre Omidyar uruchomił internetową stronę aukcyjną o nazwie AuctionWeb, potem przechrzczoną na eBay. Pierwszą sprzedaną rzeczą był… zepsuty wskaźnik laserowy. Pierre wystawił go testowo, by sprawdzić, czy strona działa. Ku jego zdziwieniu ktoś kupił przedmiot za 14,83 dolarów. Omidyar skontaktował się z kupcem, aby upewnić się, że ten wie, iż wskaźnik laserowy jest wadliwy. Odpowiedź, którą otrzymał, brzmiała: „Jestem kolekcjonerem zepsutych wskaźników laserowych”. Obecna wartość eBaya to ok. 45 mld dolarów.

📅 3 września 1998. Premiera gry tygodnia – Metal Gear Solid (PC/PS). To kultowy akcyjniak z elementami skradanki, wydany przez Konami, a wyreżyserowany, wyprodukowany i napisany przez Hideo Kojimę (który kilka dni temu miał urodziny!). MGS zadebiutował w Japonii 3 września 1998 roku, a następnie 21 października w Ameryce Północnej i dopiero 22 lutego 1999 w Europie.

W tej produkcji gracz wciela się w Solid Snake’a, operatora sił specjalnych, który infiltruje tajną bazę wojskową na wyspie Shadow Moses na Alasce. MGS zdobył uznanie krytyków (Metacritic: 94/100) i sprzedał się w ponad 6 mln egzemplarzy na świecie. Tytuł chwalono za innowacyjność, głęboką fabułę i kinowy styl… cóż za zbieg okoliczności, że dzień po publikacji tego tekstu premierę ma odświeżona „trójka”, czyli Metal Gear Solid Delta: Snake Eater (którą to grę chwali i gani w swojej recenzji Arek Ogończyk).

PS Acz przyznam, że pierwszy Rayman też zasługuje na laur premiery tygodnia, no ale…

📅 4 września 1956. Pierwszy dysk twardy. Stworzyła go firma IBM w 1956 roku, a oficjalnie zaprezentowano go właśnie 4 września(*). Produkt noszący nazwę IBM 350 (znany też jako RAMAC) przypominał rozmiarami sporą pralkę i składał się z ułożonych pionowo 50 talerzy o średnicy 24 cali, wirujących z szybkością 1200 rpm. Całość miała imponującą pojemność… niecałych 3,57 MB. Nawiasem mówiąc, pojemność owego dysku mogła być wyjściowo dwa razy większa, ale sprzeciwił się temu dział marketingu (a któż by inny?). Twierdził, że firmy nie będą chciały przepłacać, kupując urządzenie oferujące „absurdalną i niemożliwą do wykorzystania” pojemność pamięci. (Cóż, szybko okazało się, że to jednak nie aż tak wiele, więc IBM już w styczniu 1959 ogłosiło, że podwaja pojemność tego HDD).

(*) Acz oficjalna premiera miała miejsce 14 września.

Dane z talerzy odczytywały zaledwie dwie ruchome głowice. Szybkość transmisji danych to ok. 8 KB/s. Jednostkowa cena urządzenia wynosiła ok. 50 tys. dolarów! Na dzisiejsze pieniądze to ponad 2 mln złotych… Co ciekawe, współczesne dyski HDD wykorzystują dokładnie tę samą zasadę działania co ich praszczur.

Ciekawostka: początkowo idea HDD bardzo nie spodobała się szefostwu IBM. Obawiano się – całkiem słusznie zresztą – że doprowadzą one do wycofania z powszechnego użytku kart perforowanych. A sprzedaż owych kart generowała w owym czasie 20% przychodów IBM i aż 30% jego zysków. Tymczasem w 2025 produkcja HDD nadal trwa, są głównie tworzone przez Seagate, Western Digital i Toshibę. Najnowsze dyski HDD osiągają nawet 30 TB pojemności (z technologią HAMR – Heat-Assisted Magnetic Recording).

PS Mój pierwszy HDD, podłączony do Amigi 500, miał całe 70 MB. Wgrałem na niego wszystko, co się dało i jeszcze miałem nieco miejsca. Swoją drogą, odkupiłem go od Adama Skorupy w 1994, który właśnie przesiadał się na dysk o fantastycznej pojemności 1 GB, bo potrzebował dużo miejsca na sample.

IBM 350 RAMAC. Źródło: Wikimedia Commons / vnunet.com, CC BY-SA 2.5

📅 4 września 1998. Larry Page i Sergey Brin rejestrują firmę Google. W Kalifornii, jeśli złoży się dokumenty w piątek, a to był piątek, oficjalna data rejestracji zostanie oznaczona jako najbliższy poniedziałek, czyli w tym wypadku 7 września. Którą datę należy więc uznać za „legitną”?

Sam Google podchodzi do tego na luzie: „Otworzyliśmy swoje podwoje we wrześniu 1998 roku. Dokładna data, w której obchodzimy urodziny, zmienia się na przestrzeni lat w zależności od tego, kiedy mamy ochotę na tort”.

📅 5 września 1980. Ostatni komputer z serii IBM 7030, nazwanej nieformalnie Stretch, zostaje wycofany z eksploatacji. Pierwszy Stretch został dostarczony do Los Alamos National Laboratory w 1961 roku, co dało temu modelowi prawie 20 lat „życia”. Piszę o nim, bo to sprzęt zasłużony dla historii branży. Był to pierwszy komputer IBM, w którym zamiast lamp próżniowych zastosowano tranzystory, i pierwszy komputer zaprojektowany… przy użyciu innego komputera (najprawdopodobniej IBM 704 i 709). Był też najszybszym komputerem na świecie w latach 1961–1964, jego wydajność obliczeniowa wynosiła ok. 1,2 mln operacji na sekundę (MIPS).

📅 7 września 2005. Apple wprowadza iPoda nano, zastępując nim bardzo popularnego i dobrze sprzedającego się iPoda mini, co było dla wszystkich podwójnym zaskoczeniem. Jednak użycie pamięci flash zamiast dysku twardego pozwoliło na znacznie mniejsze rozmiary, zwiększoną niezawodność i dłuższą żywotność baterii. Te ulepszenia spotkały się z uznaniem konsumentów i w ciągu pierwszych 17 dni sprzedano milion sztuk nano. Pierwsza wersja odtwarzacza wyposażona była 2,4 lub 8 GB pamięci i była dostępna w pięciu kolorach. Bateria wystarczała na jakieś 14 godzin odtwarzania muzyki, a komunikaty wyświetlały na ekranie o przekątnej 1,5 cala (176 x 132 piksele).

iPod Nano 1. generacji. Źródło: Wikimedia Commons / Soundslikealotofhooplah

📅 Premiery ważniejszych gier. Całkiem fajny tydzień. Miło wspominam Strangleholda i Homeworld, a wy?

01.09.1992 – Super Mario Kart (SNES)
01.09.2000 – Homeworld: Cataclysm (PC)
01.09.2009 – Guitar Hero 5 (PS2)
04.09.1998 – Dune 2000 (PC)
05.09.1986 – Super Pitfall (NES)
06.08.2001 – Shenmue II (Dreamcast)
06.09.2007 – Stranglehold (Xbox)

07.09.1995 – Rayman (Atari Jaguar)
07.09.1996 – Death Rally (PC)
07.09.2004 – Silent Hill 4: The Room (PC)