29 lat Tomb Raidera, a także urodziny Fallouta 2 i 3 [RetroKalendarium]

📅 24 października 1996. Debiut naszej gry tygodnia. Miałem naprawdę spory zgryz, co wytypować, bo konkurencja była ogromna: Wiedźmin, dwa Fallouty, GTA: San Andreas… I choć serce mówiło co innego, to rozum zadecydował. Ostatecznie postanowiłem uhonorować Tomb Raidera, jedną z najsłynniejszych i najgłośniejszych gier wideo w całej ich historii.

Do popularności tytułu niewątpliwie przyczyniła się jego protagonistka, czyli Lara Croft. Seksowna (aż przesadnie) archeolożka, żeńska wersja Indiany Jonesa, posługująca się sprawnie rewolwerami i z wręcz cyrkową zręcznością pokonująca rozmaite przeszkody, zawładnęła wyobraźnią graczy. Główna bohaterka oraz efektowna, jak na owe czasy, oprawa 3D przełożyły się na sukces artystyczny i komercyjny produkcji, co zaowocowało sporą liczbą kontynuacji i prequeli.

Popularność Lary Croft (jednej z pierwszych głównych bohaterek w grach akcji) wykroczyła daleko poza branżę gamingową. Archeolożka stała się ikoną popkultury. Nakręcono kilka adaptacji jej przygód, wydawano komiksy, wykorzystywano jej wizerunek w reklamach itd. Trafiła nawet na rozkładówkę Playboya (jako pierwsza w historii wirtualna postać; tamże pojawiło się też kilka modelek wcielających się w nią w akcjach promocyjnych).

Więcej o historii cyklu Tomb Raider poczytacie w moich trzech tekstach w CDA, począwszy od numeru 13/2021.

📅 25 października 1983. Microsoft wypuszcza swoją pierwszą aplikację – Worda 1.0. To pierwszy edytor tekstu, który w szerokim zakresie wykorzystywał mysz. Wersję demonstracyjną dodano na dyskietce do magazynu PC World. Był to pierwszy przypadek w historii, gdy do pisma komputerowego dołączono cover dysk(ietkę) z demem jakiegoś programu.

Jeśli ktoś chciałby się pobawić tym demem, proszę: tutaj link.

📅 25 października 1995. Premiera pierwszej polskiej wersji Windowsa. Win 95, bo o nim mowa, w ciągu miesiąca trafił u nas do ok. 800 nabywców, co… uznano za sukces. Dodajmy, że kosztował wtedy aż 210 dolarów, a średnia pensja netto w owym czasie wynosiła nieco ponad 550 zł, czyli z grubsza jakieś 230 dolców.

📅 25 października 2001. Microsoft wypuszcza Windowsa XP, następcę Windowsa 2000 i Windowsa ME. XP jako pierwszy „z rodziny” nadawał się zarówno do biura, jak i do domu – i dlatego świetnie trzymał się na rynku przez ponad dekadę. Bo chociaż już sześć lat później, w styczniu 2007 roku, zastąpiono go Vistą, to pozostał najpopularniejszym systemem operacyjnym na świecie do sierpnia 2012. Do dzisiaj mam małego lapka z XP (acz używam go głównie jako mobilnej maszyny do pisania).

📅 28 października 1955. Urodził się Bill Gates, a właściwie William Gates III. Od dzieciństwa miał dryg do matematyki, ale jego talenty objawiły się w pełni dopiero, gdy skończył 13 lat i rozpoczął naukę w elitarnym liceum Lakeside School. Tam zainteresował się informatyką; opanował kilka różnych języków programowania, w tym COBOL, LISP i Fortran. W 1969 roku zarobił pierwsze pieniądze, pisząc software zarządzający listą płac dla firmy Information Sciences Inc.

W 1975 wpadł mu w ręce numer magazynu Popular Electronics opisujący Altaira 8800. Był to pierwszy komputer osobisty dostępny dla „zwykłych śmiertelników”. Gatesowi przyszła do głowy myśl, by stworzyć na niego wersję Basica, dzięki czemu amatorzy mogliby w nim pisać własne programy. I to okazało się strzałem w dziesiątkę. Po tym, jak sprzedał swoje dzieło producentom Altaira, bez większego namysłu i żalu zrezygnował ze studiów na Harvardzie. Wraz z kumplem Paulem Allenem założyli spółkę mającą zajmować się tworzeniem i sprzedażą softu. Pierwotnie chcieli ją nazywać Allen & Gates, ale ze względów komercyjnych wybrali coś bardziej kojarzącego się z oprogramowaniem – Micro-soft.

📅 28 października 1967. Urodził się John Romero – amerykański projektant gier, współzałożyciel id Software, współtwórca Dooma, Quake’a oraz Wolfensteina 3D, dzieł, które zdefiniowały gatunek FPS-ów.

📅 29 października 1988. Premiera Sega Mega Drive (Genesis). Sega, mając doświadczenie w segmencie automatów, chciała stworzyć domową platformę zdolną wiernie oddawać gry znane z salonów arcade. Choć konsola oferowała bardzo dobre, jak na owe lata, parametry graficzne i dźwiękowe, początkowo szło jej dość kiepsko z uwagi na silną pozycję SNES-a i sporą konkurencję ze strony PC Engine’u. Sytuacja zmieniła się po premierze w USA, gdzie Sega postawiła na agresywną kampanię marketingową.

Swą konsolę, nazwaną tam Sega Genesis, promowała hasłem: „Genesis does what Nintendon’t”. W efekcie w Ameryce rozeszło się ok. 18-20 mln sztuk urządzenia. Także w Europie cieszyło się ono sporym zainteresowaniem graczy. Sprzęt zakończył swój cykl życia z wynikiem sprzedażowym na poziomie ok. 30-35 mln egzemplarzy; ustąpił wprawdzie SNES-owi, ale zdobył rzeszę fanów i zbudował bibliotekę tytułów, które dziś są klasykami. To właśnie na Mega Drivie narodziła się ikona Segi – Sonic the Hedgehog (1991).

📅 30 października 1987. Premiera PC Engine’u. Konstrukcyjnie była to ciekawa hybryda: oficjalnie określana jako 16-bitowa, faktycznie korzystała z 8-bitowego procesora, ale wyposażono ją w 16-bitowy układ graficzny. Pierwotnie używała dość specyficznego nośnika pamięci – cienkich, plastikowych kartridży wielkości karty kredytowej. Później NEC wypuścił do niej jeden z pierwszych na świecie napędów CD dla konsoli domowej. Wersja z CD nosiła nazwę CD-ROM² System (1988).

Na rynku japońskim PC Engine radził sobie dobrze. Jednak próba podboju USA w 1989 roku, gdzie konsolę sprzedawano pod nazwą TurboGrafx-16, nie powiodła się z powodu słabego marketingu, ograniczonej biblioteki gier w porównaniu z Krajem Kwitnącej Wiśni oraz silnej konkurencji ze strony SNES-a i Segi Genesis. W sumie w Stanach Zjednoczonych rozeszło się ok. 0,5-1 mln sztuk urządzenia, a w Japonii – 5,8-7,6 mln (wg różnych źródeł). Na całym świecie sprzedano ok. 10 mln egzemplarzy PC Engine’u.

📅 31 października 1976. Tego dnia świat domowej rozrywki zmienił się na zawsze. Na sklepowych półkach pojawił się JVC HR-3300, pierwszy komercyjny magnetowid w formacie VHS (Video Home System).

Cena urządzenia wynosiła 229 tys. jenów, czyli ok. 760 dolarów (jakieś 4200 baksów AD 2025). Po raz pierwszy przeciętny konsument mógł nagrywać programy czy filmy i oglądać je wtedy, kiedy chciał, a nie tylko wtedy, gdy je emitowano. Dziś wydaje się to oczywiste, ale w połowie lat 70. oznaczało prawdziwą rewolucję – zmieniającą nie tylko sposób oglądania telewizji, lecz także cały rynek medialny.

Premiera JVC HR-3300 zapoczątkowała słynną „wojnę formatów” pomiędzy VHS a Betamaksem Sony. Ten drugi (wraz ze swoim pierwszym magnetowidem) zadebiutował nieco wcześniej, bo w połowie 1975 roku, i technicznie górował nad konkurentem – oferował lepszą jakość obrazu oraz dźwięku. Jednak ta przewaga nie wystarczyła, by przekonać konsumentów.

VHS zaoferował dwa razy dłuższy czas nagrywania na taśmie (120 minut). Dzięki temu użytkownik mógł zarejestrować cały film czy mecz bez konieczności zmiany kasety. Do tego magnetowidy VHS były odczuwalnie tańsze niż te z systemem Sony. Co więcej, JVC zdecydowało się na bardziej liberalne podejście. Po pierwsze umożliwiło innym firmom (jak Panasonic, Hitachi, Sharp) produkcję sprzętu VHS, Sony natomiast długo trzymało Betamaksa jako technologię „zamkniętą”, co ograniczyło dostępność i podniosło ceny. Po drugie w Japonii i USA szybko rozwinął się rynek kaset erotycznych, co także przyczyniło się do zwycięstwa VHS – Sony nie chciało dopuścić takich treści na Betamaksa, JVC zaś nie wprowadzało ograniczeń.

W efekcie, choć Betamax miał przewagę technologiczną, ludzie wybierali VHS. Ten już w latach 80. dominował w większości krajów, a w drugiej połowie dekady praktycznie wyeliminował konkurenta. Przegrany jednak nie przepadł zupełnie – Sony na jego bazie stworzyło w 1982 system Betacam o jeszcze lepszych parametrach rejestracji obrazu. W latach 80. i 90. Betacam stanowił podstawowy format nagraniowy w stacjach telewizyjnych i produkcjach wideo na całym świecie. A JVC HR-3300, od którego wszystko się zaczęło, pozostaje symbolem momentu, kiedy telewizja zmieniła się w medium kontrolowane przez widza.

📅 Premiery ważniejszych gier. Rany gorzkie, jaki zestaw!!!

24.10.2000 – Command & Conquer: Red Alert (PC)
24.10.2006 – Dark Messiah of Might and Magic (PC)https://www.youtube.com/watch?v=CXzBwMW5pzw
25.10.2005 – Call of Duty 2 (PC) 
25.10.2005 – Sid Meier’s Civilization IV (PC)
25.10.2005 – Soulcalibur III (PS2)
26.10.1997 – Revenant (PC)
26.10.2000 – Smuggler’s Run (PS2)
26.10.2000 – TimeSplitters (PS2)
26.10.2002 – The Bridge Construction Set: Pontifex II (PC)
26.10.2004 – Grand Theft Auto: San Andreas (PS2)
26.10.2007 – Wiedźmin (PC)

26.10.2010 – Star Wars: The Force Unleashed II (PC)
27.10.2000 – Rune (PC)
27.10.2005 – Starship Troopers (PC)
28.10.1999 – Nocturne (PC)
28.10.2003 – Gothic II (PC)
28.10.2008 – Fallout 3 (PC)
29.10.2009 – Bayonetta (PC)
30.10.1998 – Fallout 2 (PC)
30.10.2001 – Legacy of Kain: Soul Reaver 2 (PS2)
30.10.2001 – Tony Hawk’s Pro Skater 3 (PC)
31.10.2000 – The Devil Inside (PC)
31.10.2002 – Age of Mythology (PC)
31.10.2004 – Deluxe Ski Jump 3 (PC)