43 lata temu powstał Commodore 64, najpopularniejsza konsola ośmiobitowa w historii

Początkowo miał być konsolą. I to lepszą od wszystkich innych. Inżynierowie przez dziewięć miesięcy projektowali specjalistyczne układy generujące dźwięk i grafikę dla tego urządzenia. Owoc prac? Słynne układy VIC-II oraz SID. W międzyczasie jednak Jack Tramiel, szef Commodore Business Machines, uznał, że rynek konsol słabnie i nie warto się w niego angażować. Nakazał więc wykorzystać powstałe układy do stworzenia nowego mikrokomputera – następcy popularnego VIC-20. Tramiel postawił zespołowi twarde warunki: prototyp miał być gotów do prezentacji już na targach Winter CES w styczniu 1982. To oznaczało, że fachowcom zostało jakieś sześć tygodni na realizację projektu.

Wystarczyły zaledwie dwa dni, by inżynierowie przygotowali koncepcję nowego komputera, roboczo nazwanego VIC-40, bazującego na wspomnianym VIC-20 (wykorzystano m.in. jego obudowę, płytę główną i system operacyjny oraz zaimplementowaną w nim wersją Basica). Pracując non stop, w sześć tygodni zespół zbudował pięć działających prototypów i stworzył do nich podstawowe oprogramowanie.

Na targach CES w styczniu 1982 zaprezentowano sprzęt, którego nazwę zmieniono na Commodore 64 (sześćdziesiątkaczwórka nawiązywała do ilości pamięci urządzenia). Komputer wzbudził ogromne zainteresowanie, a także szok wśród konkurencji, gdy ogłoszono, że będzie sprzedawany za zaledwie 595 dolarów – prawdziwy cenowy nokaut. Na letnich targach CES w czerwcu 1982 pokazano już seryjny egzemplarz, a w sierpniu C64 trafił na rynek.

Do końca roku sprzedano ok. 360 tys. sztuk – sporo poniżej oczekiwań. Recenzje „maszynki” były mieszane: powszechnie chwalono dźwięk, ale narzekano na skłonność do awarii, wolny transfer danych z magnetofonu (stację dysków firma miała dopiero w planach), brak oprogramowania i toporny Basic.

Z czasem Commodore zmodernizował proces produkcji (co poprawiło niezawodność sprzętu), pojawiły się kolejne gry, wprowadzono stację dysków, a cena C64 szybko i systematycznie spadała – najpierw do 300 dolarów, a w połowie 1983 roku już do 200. To wystarczyło, by sprzedaż wystrzeliła.

W 1983 rozeszło się ok. 1,3 mln egzemplarzy, a w 1984 – 2,6 mln. Produkcję zakończono dopiero w 1994 roku. Szacuje się, że sprzedano łącznie od 12 do 17 mln sztuk C64. (W niektórych źródłach pojawia się nawet liczba 30 mln, ale jest raczej przesadzona). Lecz nawet zakładając, że mowa o „tylko” 12 mln, wynik ten i tak czyni Commodore’a 64 najpopularniejszym ośmiobitowcem w historii.

Procesor: MOS Technology 6510, 1 MHz
Pamięć: 64 KB RAM-u, 20 KB ROM-u (w tym system i BASIC 2.0)
Grafika: VIC-II, tryby 320 × 200 i 160 × 200 pikseli, paleta 16 kolorów, tryb tekstowy 40 × 25 znaków. Większość tytułów działała w niższej rozdzielczości. Układ był znany z „upodobania” do brązów i fioletów, co nadawało grom charakterystyczny wygląd.
Dźwięk: SID (Sound Interface Device) – 3 kanały, 4 typy fali, filtry, 6 oktaw. Układ tak dobry, że w 1999 roku powstał oparty na nim syntezator Elektron SidStation, używany m.in. przez Daft Punk i Trenta Reznora.

PS Szacuje się, że na C64 powstało od 10 do nawet 23 tys. gier i programów.