23 lata Hitmana 2 i pierwszy odtwarzacz CD [RetroKalendarium]

📅 1 października 1982. Pierwszy dostępny dla indywidualnego nabywcy odtwarzacz płyt CD Sony wprowadziło wtedy do sprzedaży model CDP-101. Tego samego dnia rozpoczęto sprzedaż pierwszej płyty CD z komercyjną muzyką, a konkretniej albumu Billy’ego Joela, „52nd Street”. Przynajmniej nabywca odtwarzacza nie miał problemu „czego by tu posłuchać”. Są źródła podające, że na CD był wtedy dostępny też  album „Visitors”  zespołu ABBA.

PPS Ja po raz pierwszy zobaczyłem ów odtwarzacz w 1984, tak w połowie roku, gdy w Elwro urządzono prezentację dla pracowników, pewnie żebyśmy dla odmiany zobaczyli nowoczesną technologię. 🙂  Puszczono m.in. coś Dire Straits. Robiło to wrażenie, gdy się słuchało dotychczas muzyki nagrywanej na taśmach Stilon Gorzów na magnetofonie Finezja. 🙂

📅 1 października 2002. Premiera gry tygodnia, a jest nią Hitman 2: Silent Assassin (PC). Gracz wciela się ponownie w Agenta 47. Po wydarzeniach z pierwszej części, 47 próbuje porzucić swoje dawne życie i zamieszkuje w klasztorze na Sycylii jako ogrodnik. No ale przed przeszłością czasem trudno uciec i nasz łysoń wkrótce znów rusza do akcji… Fabuła prowadzi gracza przez różnorodne lokacje na całym świecie: od Rosji, Indii i Japonii po Malezję, Afganistan i ponownie Sycylię. Produkcja została dobrze przyjęta przez graczy i krytyków. Sprzedaż: ponad 3,7 miliona egzemplarzy do 2009 roku.

📅 2 października 1955. Narodziny Warrena Spectora – amerykańskiego projektanta gier, twórcy takich tytułów jak Deus Ex i System Shock 2.

📅 2 października 1955. Po 10 latach pracy ciężkiej pracy ENIAC (ang. Electronic Numerical Integrator And Computer) przeszedł na emeryturę. Przez wiele lat uważano go za pierwszy na świecie komputer, co zresztą – jak się okazało – nie było prawdą. Skonstruowany w latach 1943-45, zajmował powierzchnię około 140 m2, a składał się z aż 42 oddzielnych segmentów o rozmiarach 300x30x60 cm, zawierających w sumie prawie 19 tysięcy lamp elektronowych. (Jego system chłodzący wykorzystywał dwa silniki samochodowe do napędzania układu wentylatorów). Całkowita masa ENIAC-a wynosiła prawie 27 ton, a do pracy potrzebował aż 140 kW mocy.  Stworzono go z myślą o zastosowaniach militarnych – miał uprościć i przyśpieszyć prace nad tworzeniem tzw. tablic artyleryjskich. W późniejszym czasie używano go też do prognozowania pogody, analizy matematycznej, projektowania tuneli aerodynamicznych itd.

Ciekawostka: ENIAC nie liczył, jak współczesne komputery, w systemie dwójkowym, a wykorzystywał klasyczny system dziesiętny. Działał z prędkością około 5000 operacji na sekundę, co jak na tamte czasy uchodziło za wartość wręcz porażającą. Początkowo programowano sprzęt za pomocą żmudnego przestawiania tysięcy przełączników na jego panelach, potem dostosowano go do pobierania programu zapisanego na taśmie perforowanej.

📅 3 października 1950. Urząd Patentowy Stanów Zjednoczonych przyznał patent na skonstruowany w 1947 tranzystor. Wynalazek ten zapoczątkował rewolucję w elektronice. W sześć lat później jego twórców uhonorowano nagrodą Nobla. To zdarzenie zresztą – owa nagroda – jest zresztą warte krótkiej opowieści.

W grudniu 1947 w Bell Labs John Bardeen (teoretyk) i Walter Brattain (eksperymentator) skonstruowali pierwszy działający tranzystor ostrzowy. William Shockley, szef zespołu, był nieobecny przy kluczowym eksperymencie. Człowiek ten wszelako miał ogromne ambicje i odznaczał się trudny, charakterem. Natychmiast poczuł się „ojcem” tranzystora, mimo że nie uczestniczył bezpośrednio w jego pierwszym uruchomieniu. Stąd wkrótce potem zaczął forsować własną wersję tranzystora – tzw. tranzystor złączowy, który zresztą rzeczywiście okazał się lepszy i praktyczniejszy niż ten pierwotny. Shockley marginalizował udział Bardeena i Brattaina w stworzeniu urządzenia, m.in. w dokumentacji patentowej, czym tak zniechęcił Bardeena, że ten odszedł z pracy w 1951, by zająć się karierą naukową. 

Nawet nagroda Nobla (wspólna dla całej trójki) nie zlikwidowała dawnych animozji. Shockley nie ukrywał przekonania, że to on powinien być jedynym laureatem. Brattain miał do Shockleya żal za przypisywanie sobie cudzych zasług, a Bardeen ostentacyjnie ignorował obecność Shockleya. W efekcie nie zrobiono wspólnego zdjęcia trójki ukoronowanych. Ich wzajemne relacje pozostały napięte aż do śmierci.

Epilog: John Bardeen jako jedyny z tej trójki zdobył jeszcze drugą Nagrodę Nobla w 1972 (w dziedzinie fizyki – za teorię nadprzewodnictwa BCS). Brattain kontynuował karierę naukową, m.in. wykładając na Whitman College jako profesor. Shockley w 1956 założył własną firmę – pierwszą w historii zajmującą się produkcją tranzystorów krzemowych, zlokalizowaną w Mountain View, Kalifornii – co czyni ją jednym z zalążków Doliny Krzemowej. W 1957 grupa ośmiu utalentowanych inżynierów, którzy pracowali w owej korporacji, mając dość autorytarnego stylu zarządzania, paranoi i niekompetencji Shockleya, złożyła wymówienia i założyła własne działalności. Ta „zdradziecka ósemka” to m.in. późniejsi założyciele Intela. Firma Shockleya upadła w 1960 roku, on sam zaś został profesorem na Uniwersytecie Stanforda, gdzie prowadził badania z pogranicza fizyki i genetyki. Głosząc rasistowskie i pseudonaukowe teorie zrujnował swą reputację. Zmarł praktycznie zapomniany i społecznie wykluczony. Nawet jego dzieci zerwały z nim kontakt…

📅 4 października 1903. Narodziny jednego z pionierów branży komputerowej,  Johna Vincenta Atanasoffa. Jako profesor matematyki i fizyki na Uniwersytecie Stanowym Iowa w latach 30. XX wieku, rozwinął pomysł maszyny liczącej, która wykorzystywałaby arytmetykę binarną i elektroniczne układy przełączające. Zwerbowawszy doktoranta, Clifforda Berry’ego,  razem zbudowali w latach 1937-1942 komputer składający się z około 300 lamp elektronowych zwany potem ABC (Atanasoff-Berry Computer). Sprzęt pracował w systemie dwójkowym, operował na liczbach 30-bitowych, a dane przechowywał  na obrotowych bębnach kondensatorowych – to taki prymitywny praprzodek HDD.

Dziś ABC uznawany jest za ważny kamień milowy w historii komputerów, mimo że nie do końca spełnia encyklopedyczną definicję takiego urządzenia, bowiem potrafił robić tylko jedną rzecz: rozwiązywać układy równań liniowych z maksymalnie 29 niewiadomymi. 

Więcej na temat tego i innych wczesnych komputerów znajdziecie w moich tekstach w Retro #6 i #7.

📅 6 października 1942. Niejaki Chester Carlson otrzymuje patent na proces zwany elektrofotografią, służący do kopiowania dokumentów. Patent wszelako przeszedł bez echa.   Dopiero w 1946 firma Haloid postanowiła zainwestować pieniądze w badania nad jego komercyjnym zastosowaniem, wymyślając przy okazji słowo określające ten proces jako kserografię. Inwestycja się opłaciła, i to jak! W 1961 Halox zmienił nazwę na Xerox…

📅 4 października 1957. Zostaje wystrzelony pierwszy sztuczny satelita Ziemi, czyli słynny Sputnik 1, co obecnie uważa się za początek ery kosmicznej. Ewidentnie był tylko pokazem potencjału naukowego ZSRR, gdyż jedyne, co potrafił, to wydawać „pii-pii” odbierane przez radioamatorów z całego świata. Zaskakując świat udanym startem, Sputnik zapoczątkował wyścig kosmiczny między Związkiem Radzieckim a Stanami Zjednoczonymi. Po 3 miesiącach na orbicie, Sputnik ponownie wszedł w atmosferę Ziemi i spłonął 4 stycznia 1958 roku.

📅 7 października 1952. Dwaj amerykańscy wynalazcy, Norman Joseph Woodland i Bernard Silver, otrzymują patent na „urządzenie i metodę klasyfikacji”, opisane jako „klasyfikacja artykułów poprzez identyfikację wzorców”. Pod tą niepozorną nazwą kryją się dobrze wam znane kody kreskowe (inspiracją dla nich był… alfabet Morse’a) i ich czytnik. Panowie sprzedali swój patent za 15 tysięcy dolarów, czyli około 180 tysięcy na dzisiejsze dolary. 

Może to nie za wiele, pamiętając jak wielkie pieniądze teraz to generuje, ale bierzcie pod uwagę, że ich technologia była bardzo prymitywna, a czytnik wielki (na lampach) i nieporęczny. W efekcie pierwsze komercyjne użycie kodów kreskowych nastąpiło dużo później, bo w 1966. A do powszechnego użytku weszły dopiero w czerwcu 1974, gdy w supermarkecie w Ohio zeskanowano pierwszy produkt oznaczony kodem kreskowym (gumę do żucia Wrigley’s).

📅 7 października 1954. Pierwszy tranzystorowy kalkulator biurowy, stworzony przez IBM. Powstał przez modyfikację już istniejącego lampowego modelu z roku 1948, dzięki czemu zmniejszył o połowę swój rozmiar (z dużej szafy na małą szafę…) i zużywał tylko 5% energii lampowego poprzednika.

📅 Premiery ważniejszych gier. Po obfitości ostatnich dwóch tygodni ten robi jakieś takie biedne wrażenie… choć przecież jest kilka niezłych produkcji w zestawieniu.  Z tutaj wymienionych tytułów pamiętam The Fifth Element z uwagi na bardzo ładną okładkę w CDA – daną zresztą tak trochę „z du…szy”,  bo gra dostała ją na jakieś dwa lata przed swą premierą. A w tamtym numerze mieliśmy wtedy tylko „grające demo”  (…argh! do dziś nie wiem, na czym grało) na coverze. No ale takie to były czasy… 🙂

01.10.1998 – The Fifth Element (PC)
01.10.2002 – Need for Speed: Hot Pursuit 2 (PS2, Xbox, GC)
03.10.2002 – Burnout 2: Point of Impact (PS2/Xbox)
04.10.2005 – Black & White 2 (PC)
06.10.1997 – Armored Fist 2 (PC)
06.10.2009 – Operation Flashpoint: Dragon Rising (PC)
07.10.1998 – Test Drive 5 (PC)